სელფის ისტორიული და ფსიქო-სოციალური ასპექტები, სელფის სახეები

სელფის ისტორიული და ფსიქო-სოციალური ასპექტები, სელფის სახეები

2024 წ. ავტორი ნანა ალექსიძე

სელფის კონცეფცია არის ზოგადი ტერმინი იმის შესახებ, თუ როგორ ფიქრობს, აფასებს ან აღიქვამს ადამიანი საკუთარ თავს. საკუთარი თავის შეცნობა ნიშნავს საკუთარი თავის შესახებ  წარმოდგენას.

ის ყალიბდება გამოცდილებით, ურთიერთქმედებითა და რეფლექსიებით და თამაშობს გადამწყვეტ როლს ქცევაზე, ემოციებსა და ინტერპერსონალურ ურთიერთობებზე. ჯანსაღი თვითშეფასება, ან ე.წ. ჯანსაღი, ანუ პიროვნებისათვის დამაკმაყოფილებელი თვით-იმიჯი ხელს უწყობს მის კეთილდღეობას ანუ იმას რასაც კარგად ყოფნა ჰქვია / WELL-BEING, ხოლო ნეგატიურმა შეიძლება გამოიწვიოს ემოციური და სოციალური გამოწვევები/პრობლემები.

ბაუმეისტერი (1999) შემდეგნაირად განმარტავს სელფის კონცეფციას:  „ინდივიდის რწმენა საკუთარ თავზე, პიროვნების ატრიბუტების/ინდ.მახასიათებლების, ხასიათის შტრიხების ჩათვლით და ვინ და რა არის მისი „მე“ ანუ სელფი.

თვით-კონცეფცია/ანუ სელფის კონცეფცია მნიშვნელოვანი ტერმინია, როგორც სოციალური, ასევე ჰუმანისტური ფსიქოლოგიისთვის. ლუისის (1990) აზრით, საკუთარი თავის კონცეფციის განვითარებას ორი ასპექტი აქვს:

ეგზისტენციალური მე-ეს არის „მე“-სქემის ან თვითკონცეფციის ყველაზე ძირითადი ნაწილი; სხვებისგან განცალკევებული და განსხვავებულობის გრძნობა და საკუთარი თავის მუდმივობის გაცნობიერება“ (Bee, 1992). ეგზისტენციალური მე არის კონცეფცია განვითარების ფსიქოლოგიაში, განსაკუთრებით ჩვილების განვითარების შესწავლაში. ეს ეხება ძირითად და ყველაზე ფუნდამენტურ გაგებას, რომ ინდივიდი არსებობს, როგორც ცალკეული და განსხვავებული არსება სხვებისგან.

ეს გაცნობიერება, როგორც წესი, იწყება ჩვილობის ასაკში, ჯერ კიდევ რამდენიმე თვის ასაკში, როდესაც ბავშვი აღიარებს მის არსებობას გარე სამყაროსგან დამოუკიდებლად.  ბავშვი აცნობიერებს, რომ ის არსებობს, როგორც ცალკეული არსება სხვებისგან და აგრძელებს არსებობას დროსა და სივრცეში. ეგზისტენციალური მე არის საფუძველი, რომელზედაც აგებულია თვით-კონცეფციის უფრო რთული ასპექტები, როგორიცაა კატეგორიზებული მე (საკუთარი თავის გაგება კატეგორიული წევრობების მიხედვით, როგორიცაა სქესი, უნარები და ასაკი). ლუისის (1990) მიხედვით, ცნობიერება ეგზისტენციალური მე იწყება ორი-სამი თვის ასაკში და ნაწილობრივ წარმოიქმნება ბავშვის სამყაროსთან ურთიერთობის გამო. მაგალითად, ბავშვი იღიმება, ვიღაც კი უპასუხებს ღიმილს, ან ბავშვი რაღაც მოძრავს ეხება და ხედავს, რომ ის მოძრაობს.

მას შემდეგ რაც გააცნობიერა, რომ ის არსებობს, როგორც ცალკე გამოცდილი არსება, ბავშვი აცნობიერებს, რომ ის ასევე არის სამყაროს ობიექტი. კატეგორიზებული  მე გულისხმობს იმის გაგებას, რომ ადამიანი შეიძლება დაიყოს სხვადასხვა ჯგუფად, თვისებების, როლებისა და ატრიბუტების მიხედვით. ისევე, როგორც სხვა ობიექტებს, მათ შორის ადამიანებს, აქვთ გამოცდილებში არსებული აღქმები  (დიდი, პატარა, წითელი, გლუვი და ა. ) საკუთარი თავი ასევე შეიძლება დაიყოს ისეთ კატეგორიებად, როგორიცაა ასაკი, სქესი, ზომა ან უნარი. პირველი კატეგორიებიდან ორი, რომელიც გამოიყენება, არის ასაკი („მე ვარ 3“) და სქესი („მე გოგო ვარ“).

ადრეულ ბავშვობაში, კატეგორიები, რომლებსაც ბავშვები მიმართავენ საკუთარ თავს, ძალიან კონკრეტულია (მაგ. თმის ფერი, სიმაღლე და საყვარელი ნივთები). მოგვიანებით, თვითაღწერა ასევე იწყებს შინაგან ფსიქოლოგიურ მახასიათებლებს, შედარებით შეფასებებს და იმას, თუ როგორ ხედავენ მათ სხვები. მაგალითად, ბავშვმა შეიძლება აღიაროს როგორც „დიდი ბიჭი“ ან „დიდი გოგო“, განასხვავოს თავი იმით, რომ თქვას, რომ აქვს „ყავისფერი თმა“ ან მოგვიანებით აღიაროს, რომ „ხატავს კარგად“.

კატეგორიზებული მე უყრის საფუძველს უფრო რთულ თვითიდენტიფიკაციას, როდესაც ადამიანი მომწიფდება. საკუთარი თავის იმიჯი ან ე.წ. სელფ-იმიჯი ეხება გონებრივ წარმოდგენას ან სურათს, რომელიც ინდივიდებს აქვთ საკუთარი თავის შესახებ, რომელიც მოიცავს როგორც ფიზიკურ გარეგნობას, ასევე პიროვნულ თვისებებს. ეს არის ის, თუ როგორ აღიქვამენ ადამიანები საკუთარ თავს და სჯერათ, რომ სხვები აღიქვამენ მათ. პირადმა გამოცდილებამ, სხვებთან ურთიერთობამ, საზოგადოების სტანდარტებმა და მედიის გავლენებმა შეიძლება ჩამოაყალიბოს ეს აღქმა.

 საკუთარი თავის იმიჯი შესაძლოა სულაც არ ასახავდეს რეალობას. მართლაც, ანორექსიით დაავადებულ ადამიანს, რომელიც ძალინ ნაკლკებ წონიანია, შეიძლება ჰქონდეს საკუთარი თავის წარმოდგენა, რომელშიც ადამიანს სჯერა, რომ ჭარბწონიანია. პიროვნების თვითშეფასებაზე გავლენას ახდენს მრავალი ფაქტორი, როგორიცაა მშობლების გავლენა, მეგობრები, მედია და ა.შ. საკუთარი თავის იმიჯი არის მთლიანი თვითშეფასების მნიშვნელოვანი კომპონენტი და გადამწყვეტია თვითშეფასებისა და თავდაჯერებულობისთვის. მას შეუძლია გავლენა მოახდინოს ქცევაზე, არჩევანზე, ურთიერთობებზე და მთლიან ფსიქიკურ კეთილდღეობაზე. დროთა განმავლობაში, ადამიანის თვითშეფასება შეიძლება შეიცვალოს გამოცდილების, უკუკავშირების (გარემოსა და საკუთარი თავის მიერ), მიღწევებისა და პირადი აზრების საფუძველზე.

ოცი განცხადების ტესტი (სელფ იმიჯზე სამუშაო ტესტი)

კუნმა (1960) გამოიყენა სელფ-იმიჯზე სამუშოა ტესტი სახელად „ოცი განცხადების ტესტი“   მან სთხოვა ხალხს ეპასუხათ "ვინ ვარ მე?" 20 სხვადასხვა გზით. მან აღმოაჩინა, რომ პასუხები შეიძლება დაიყოს ორ დიდ ჯგუფად. ეს იყო სოციალური როლები (საკუთარი თავის გარეგანი ან ობიექტური ასპექტები, როგორიცაა შვილი, მასწავლებელი, მეგობარი) და პიროვნული თვისებები (საკუთარი თავის შინაგანი ან აფექტური ასპექტები, როგორიცაა ჯგუფური, მოუთმენელი, იუმორისტული).

 პასუხების ღია კითხვაზე "ვინ ვარ მე?"

ფიზიკური აღწერილობა და სოციალური როლები: ჩვენ ყველანი სოციალური არსებები ვართ, რომელთა ქცევაც გარკვეულწილად ყალიბდება იმ როლებით, რომელსაც ჩვენ ვთამაშობთ. ასეთი როლები, როგორიცაა სტუდენტი, დიასახლისი ან საფეხბურთო გუნდის წევრი, არა მხოლოდ გვეხმარება სხვებს ჩვენი ამოცნობაში, არამედ გვეხმარება გავიგოთ, რას მოელიან ჩვენგან სხვადასხვა სიტუაციებში.

პიროვნული თვისებები: ეს არის ჩვენი თვითაღწერის მესამე განზომილება. ”მე იმპულსური ვარ… მე ვარ გულუხვი… მე ხშირად ვნერვიულობ”… და ა.შ.

ეგზისტენციალური განცხადებები (აბსტრაქტული): ეს შეიძლება მერყეობდეს: „მე ვარ სამყაროს შვილი“ „მე ადამიანი ვარ“ და „მე სულიერი არსება ვარ“ და ა.შ.

როგორც წესი, ახალგაზრდები საკუთარ თავს უფრო მეტად აღწერენ პიროვნული თვისებების მიხედვით, ხოლო ხანდაზმული ადამიანები უფრო მეტად გრძნობენ განსაზღვრულს მათი სოციალური როლებით.

 აქტიური/ფაქტობრივი  სელფი/მე

ფაქტობრივი მე არის ის, თუ როგორ ხედავენ ადამიანები ამჟამად საკუთარ თავს მათი თვითშემეცნებისა და ინტროსპექციის საფუძველზე. ის წარმოადგენს ატრიბუტებს, როლებს, კომპეტენციებსა და მახასიათებლებს, რომლებსაც ადამიანი თვლის, რომ ისინი რეალურად ფლობენ მოცემულ მომენტში.

მიუხედავად იმისა, რომ „ნამდვილი მე“ და „საკუთარი თავის გამოსახულება“ მჭიდრო კავშირშია და ხშირად ურთიერთშემცვლელად გამოიყენება შემთხვევით დისკუსიებში, ისინი განსხვავებული ცნებებია ფსიქოლოგიის სფეროში.

აქ მოცემულია განსხვავებების დაყოფა:

ფაქტობრივი მე: წარმოადგენს ინდივიდის ამჟამინდელ აღქმას საკუთარი თავის შესახებ ატრიბუტებზე, როლებზე და შესაძლებლობებზე დაყრდნობით, რომლებსაც ისინი თვლიან, რომ ისინი ნამდვილად ფლობენ.

საკუთარი თავის გამოსახულება/სელფის იმიჯი:

• ეხება ინდივიდის გონებრივ წარმოდგენას ან სურათს საკუთარი თავის შესახებ.
• იგი მოიცავს როგორც ფიზიკურ გარეგნობას, ასევე აღქმულ პიროვნულ თვისებებს.

საკუთარი თავის იმიჯი არის იმის შესახებ, თუ როგორ აღიქვამენ ადამიანები საკუთარ თავს და როგორ თვლიან, რომ ისინი ხედავენ სხვებს.

არსებითად, „ფაქტობრივი მე“ უფრო ფართო კონსტრუქციაა, რომელიც შეიძლება მოიცავდეს საკუთარი თავის წარმოდგენას, როგორც კომპონენტს.

ფაქტობრივი მე მოიცავს ინდივიდის ამჟამინდელი თვითაღქმის მთლიანობას, ხოლო თვითგამოსახულება უფრო მეტად ფოკუსირებულია ვიზუალურ ან წარმომადგენლობით ასპექტზე და აღქმულ თვისებებზე. ორივე, თუმცა, ინდივიდუალური მთლიანი თვითშემეცნების განუყოფელი ნაწილია.

 სელფის კონცეპტუალიზაცია

სელფი სოციალურად და ისტორიულად კონსტრუირებული კოცეპტია. მაგალითად 1987 იან წლებში ბაუმეისტერმა  თავის ინტერვიუში ისაუბრა სელფის კონცეპტის გაჩენასა და აღმოცენებაზე. მან აღნიშნა რომ 16-ე საუკუნეში ცნება სელფი დაყოფილი იყო საჯარო, ანუ სოციალურ და პრივატულ გარემო-სიტუაციებში გამოვლენის და მანიფესტაციის ერთგვარი კონსრუქტი, რომელიც ამ გარემოებებში საკმაოდ განსახვავედობა თვისებრივადაც და გამოვლენის ფორმითაც. მან ასევე ახსენა ე.წ. პურიტანული სელფი, რომელიც ხასიათდებოდა საკმაოდ ინტენსიური თვით ცნობიერებით და თვით-კონტროლით, როცა საქმე ეხებდა პირად გადარჩენას ანუ პეროსონალურ განვითერბას და ხსნას, როგორც დაცვითი მექანიზიმიც კი. თუკი უფრო მეტად საერო ორნიეტაციებზე გავამახვილებთ ყურადღებას სელფი ისაა, რის სრულყოფილებას და ფომირებასაც ადამიანი ცდილობს , საკუთარი თვითგამოხატვის და ინდივიდუალიზმის შენარჩუნების გზით.

ვიქტორიანული ეპოქის სელფი ესაა ორიენტირებულ მორალზე და ღირსებაზე. თუმცა ფროიდმა განაცხადა, რომ სელფი, როგორც ადამანის ფსიქიკის სტრუქტურის შემადგენელი ნაწილი შეუძლებელია იყოს სრულად შესწავლილი. ადამიანი საკუთარი ავთენტური სელფის აღმოჩენისათვის იღწვის მთელი ცხოვრება. მოგვიანებით იუნგმა ასევე დაამატა, რომ ადამიანში გარდა ფსიქიკის სტრუქტურებისა, არსებობს არა მხოლოდ პირადი ინდივიდუალური არამედ კოლექტიური სელფიც, რომელც გამოვლინდება როგორც პერსონალურ სელფში ასევე კოლექტიურშიც.

ადამიანს და მის არაცნობიერ მოტივებს ქცევისას გარდა პირადი იდისა და სუპერ ეგოს ურთიერთობისა, ასევე განსაზღვრავს მასში არსებული კოლექტიური არაცნობიერის, რაც მისი კოლექტიური სელფის ნაწილია. სწორდ ეს კოლექტიური სელფი ქმნის საზოგადოების კოლექტიურ სელფს. თანამედროვე გაგება სელფისა შემოვთავაზა ჰუმანისტურმა ფსიქოლოგიამაც, როდესაც განახადა, რომ სელფი ეს არაა სტატიკური, ესაა ადამიანის მთლიან პიროვნული ნაწილი, მისი ფსიქიკის ოპერირების ერთგვარი გზამკვლევი და ნაწილი. ის მუდმივად გადის პროცესს , სადაც დგება ეგზისრენციაური საჭიროებბების დკმაყოფილების ეტაპები, ფიზიოლოგიუირი, ფსიქოლოგიური, სოციოლოგიური თუ ტრანსენდენტული, როდედაც ადამიანი გრძნობს სელფის აქტუალიზაციას და საკუთარ თავში გამთლიანებას, რასაც იუნგი ინდივიდუაციას და გეშტალტი გამთლიანებას, ხოლო როჯერსი სრულად ფუნქციონირებად ადამიანს უწოდებდა.

სელფის კონცეპტი არაა რაღაც განყენებული, მონოლითური კოგნიტური კონსტრუქტი. არამდე ის შედგება სამი ფუნდამეტური კომპონენტისაგან: ინდივიდუალური სელფი, რელაციური/საურთიერთო სელფი და კოლექტიური სელფი(Sedikides and Brewer 2001a, b). ეს შესაძლოა ასეც განვმარტოთ, რომ ადამიანის სელფი გამოხატულია მის პერსონალურ, ურთიერთობით/რო ადამიანს შორის და ჯგუფში/სოციუმში თვით და ურთიერთობრივი გამოვლენის ფარგლებში. ძალიან ბუნებრივია აქვე გაგვიჩნდეს კითხვა არის თუ არა სელფის ეს ნაწილები ერთმანეთთან თანასწორი, ერთმანეთისაგან დამოუკიდებელი, ერთმანეთზ ე დამოკიდებული თუ რომელიმე უპირატესია და რომელიმე დაქვემდებარებული?

პასუხი ამაზე არ არსებობს ცალსახა, რადგან ესაა იმ კონტაქტზე დამოკიდეული სადაც, რაშიც, ვისთან და  როგორც არის ადამიანი. თუ უფრო დავკონკრეტდებით ესაა კულტურულ და სოციალურ მახასიათებლებამდე დაყვანილი.

საბოლოოდ, კოლექტიური მე ხაზს უსვამს ჯგუფთაშორის მხარეს. იგი შედგება ატრიბუტებისაგან, რომლებიც გაზიარებულია ჯგუფის წევრებთან და განასხვავებს შიდა ჯგუფს გარე ჯგუფებისგან. ეს თვითრეპრეზენტაცია ასახავს ღირებული სოციალური ჯგუფების წევრობას.

სამი „მე“ თანაარსებობს, ისე, რომ ადამიანებს შეუძლიათ მონაცვლეობით აღიქვან საკუთარი თავი, როგორც ცალკეული ინდივიდი, როგორც ურთიერთობის პარტნიორი, ან როგორც ჯგუფის ურთიერთშემცვლელი წევრი (Sedikides and Brewer 2001a, b). გარდა ამისა, თითოეული მე ასოცირდება ფსიქოლოგიურ და ფიზიკურ ჯანმრთელობასთან და თითოეული მე არის მნიშვნელოვანი და მნიშვნელოვანი ადამიანის გამოცდილებისთვის (Berkman et al. 1992; Correll and Park 2005; Deci and Ryan 2000; Gable et al. 2004; Hardie et al. 2005; Haslam და სხვები 2009; Hawkley et al. 2005; Myers and Diener 1995; Sheldon and Filak 2008; Taylor et al. 2003a, b; Uchino et al. 1996).

ინდივიდუალური მე ხაზს უსვამს ადამიანის უნიკალურ მხარეს. იგი შედგება ასეთი ატრიბუტებისაგან როგორიცაა  (მაგ., თვისებები, მიზნები და მისწრაფებები, გამოცდილება, ინტერესები, ქცევები), რომლებიც განასხვავებს ადამიანს სხვებისაგან. ინდივიდუალური მეს ეს თვითგამოხატვა შედარებით დამოუკიდებელია ურთიერთობითი ვალდებულებებისაგან ან სხვა სახის საურთიერთო მიჯავულობისა თუ მიკერძოებულობებისაგან.

ურთიერთობითი მე, მეორეს მხრივ, ხაზს უსვამს პიროვნების ინტერპერსონალურ მხარეს. ის შედგება ატრიბუტებისაგან, რომლებიც გაზიარებულია ადანიანის მიერ თავის ახლობელ, ან უახლოეს ადამიანებთან  (მაგ. პარტნიორები, მეგობრები, ოჯახის წევრები) და განსაზღვრავს ამ ურთირთობებში საკუთარ როლსა და ამ როლების მიხედვით ჩამოყალიბებულ სელფს, ესაა დაახლოებით ისეთი, რასაც იუნგი პერსონას უწოდებდა, ადამიანის სოციალურ მხარეს და მისი ქვეცნობიერი მოტივების განმსაზღვრელს მის მთავარ არქეტიპს. ეს თვითგამოხატვა წარმოაჩენს ისეთ ურთიერთობებს, რომლიც სელფისათვის ღირებულია იმისდამიხედვით, თუ ვისთან აქვს მას ღირებულებებზე დაყრდნობითი და პრიორიტირებული მიჯაჭვულობა/მიკუთვნებულბა.

კოლექტიური მე ხაზს უსვამს ჯგუფთაშორის მხარეს. იგი შედგება ატრიბუტებისაგან, რომლებიც არიან გაზიარებული ჯგუფის წევრებთან და განასხვავებენ ჯგუფს გარე ჯგუფებიდან. ეს თვითწარმომადგენლობა ასახავს წევრობას ღირებულ სოციალურ ჯგუფებში. კოლექტიური მესათვის არა თავად მეს ურთიერთობაა ხაზგასმული, არამედ ამ მეს მისი ჯგუფის მესთან შერწყმის საფუძველზე ჯგუფთან გაიგივების სახით სხვა ჯგუფთან ან სოციალურ კოჰორტასა ან თემთან ურთიერთობა და დამოკიდებულება. ტერნერმა და სხვებმა მოკლედ განსაზღვრეს კოლექტიური თვითრეგულირება, როგორც „პერსონალური მეს გადანაცვლება სოციალური, ჯგუფისა, ინტერპერსნალურ მეში, რომელიც გამოცალკევებდა პიროვნული, პერსონალური და ინრასუბუექტური მესაგან: (Turner, Hogg, Oakes, Reicher და Wetherell (1987).

გარდა ამისა, ადამიანები მოტივირებულნი არიან გაზვიადებისა და ჯგუფის იმიჯის დაცვისაკენ, ისინი მათი პრიორიტეტული გჯუფის წევრების მიმართ ავლენენ განსაკუთრებულ კეთილგანწყობას და ქმნიან დ ინარჩუნებენ პოზიტიურ ატმოსფეროს ჯგუფის შიგნით. როდესაც კოლექტიურ მეზე ვსაუბრობთ, მოტივაციის როლიც მნშნელოვანია, რადგან სწორედ ინტერესები და მოტივაცია უბიძგებს ადამიანს შევიდეს, იაქტიროს და რარჩეს ჯგუფში, სადაც შემდეგ ის საკუთარ თავს რაღაც კუთხით და მახასიათებლით ან მახასიათებლებით დააიდენტიფიცირებს.

განვითერბის ბიო ეკოლოგიური და სოციალური მოდელიც ბრონფრენბენერის მიერ შემუშაოვებული ნათლად წარმოგვიდგენს ადამიანის, როგორც ინდივიდის განვითარების გარემოს, სადაც ის იზრდება, ვითარდება და ყალიბდება იმ მიკრო და მაკორო, მეზო და ეგზო გარემოში სადაც აყალბებს საკუთარ პიროვნულ ნიშნებს, ხასიათს მისწრაფებებს, ფასეულობებს და ღირებლებებს, რომლის არსეობის საფუძველზეც ის წყვეტს სად და რომელ ჯფუფში ურჩევნია და რა მოტოვით მას ყოფნა(Boldry and Gaertner 2006; Brewer 1979 წელი; ტაჯფელი და ტერნერი 1979).

კოლექტიური სელფის აქტივაცია

კოლექტიური სელფის აქტივაციისას ადამიანს შეიძლება ჰქონდეს თვითდეფინიცია გარემოსთან შერწყმის საფუძველზე, ის იყოს იდენტიფიცირებული გარემოსთან, მასზე გარემო ახდენდეს უპირატეს ზეგავლენას და შეიძლება მას გარემო-მართული ინვაირომენტალისტიც კი ვუწოდოთ, რომელიც არათუ ჯგუფზე არამედ იმ გარემოზეც არის მიბმული და იდენტიფიცირებული, სადაც ცხოვრობს ან არსებობს, ფუნქცინირებს, როდესაც ეს კოლექტიური თვით-ასპექტი ხდება აქტუალური, ხაზგასმულია მსგავსება სხვა გარემოს დამცველებთან (მაგ., გარემოზე პასუხისმგებლობის გრძნობა), ხოლო პიროვნების უნიკალური მახასიათებლები (მაგ. გულწრფელობა) უკანა პლანზე გადადის.

კოლექტიური იდენტობის ელემენტები

რიჩარდ ეშმორმა და სხვებმა შეიმუშავეს ჩარჩო, რომელიც განასხვავებს კოლექტიური იდენტობის ელემენტებს:

თვითკატეგორიზაცია, რომელიც გულისხმობს საკუთარი თავის იდენტიფიცირებას, როგორც კონკრეტული სოციალური ჯგუფის წევრს. ეს არის საფუძველი კოლექტიური იდენტობის სხვა განზომილებებისა.

სოციალური ჩართულობა, ქცევითი ჩართულობა და შინაარსი და მნიშვნელობა, აქედან სოციალური კატეგორიზაცია ითვლება ავტომატურ პროცესად, რომელიც ხდება მაშინვე, როგორც კი ადამიანებს ექნებათ ინდივიდების კატეგორიებად დაჯგუფების საფუძველი.

კოლექტიური მე-ს ელემენტები ასევე წინასწარმეტყველებენ შედეგებს ინდივიდუალურ დონეზე. მაგალითად, კოლექტიური თვითშეფასება დაკავშირებულია ფსიქოლოგიურ კეთილდღეობასთან (მაგ., ცხოვრებით მაღალი კმაყოფილება, დაბალი დეპრესია, უიმედობა და დამწვრობა). გარდა ამისა, არსებობს მტკიცებულება ეთნიკურ და უფრო კონკრეტულ, კონტექსტთან შესაბამის იდენტობებსა და მიღწევებს შორის ურთიერთობების შესახებ.

შეფასების განზომილება

რიჩარდ ეშმორმა და სხვებმა შეიმუშავეს ჩარჩო, რომელიც განასხვავებს კოლექტიური იდენტობის ელემენტებს: თვითკატეგორიზაცია, რომელიც გულისხმობს საკუთარი თავის იდენტიფიცირებას, როგორც კონკრეტული სოციალური ჯგუფის წევრს. ეს არის საფუძველი კოლექტიური იდენტობის სხვა განზომილებებისა.  სოციალური ჩართულობა, ქცევითი ჩართულობა და შინაარსი და მნიშვნელობა, აქედან სოციალური კატეგორიზაცია ითვლება ავტომატურ პროცესად, რომელიც ხდება მაშინვე, როგორც კი ადამიანებს ექნებათ ინდივიდების კატეგორიებად დაჯგუფების საფუძველი. კოლექტიური მე-ს ელემენტები ასევე წინასწარმეტყველებენ შედეგებს ინდივიდუალურ დონეზე. მაგალითად, კოლექტიური თვითშეფასება დაკავშირებულია ფსიქოლოგიურ კეთილდღეობასთან (მაგ., ცხოვრებით მაღალი კმაყოფილება, დაბალი დეპრესია, უიმედობა და დამწვრობა). გარდა ამისა, არსებობს მტკიცებულება ეთნიკურ და უფრო კონკრეტულ, კონტექსტთან შესაბამის იდენტობებსა და მიღწევებს შორის ურთიერთობების შესახებ.

კოლექტიური მე და ჯგუფში მეს არსებობის აუცილებლობა და გამოწვევები

სოციალური იდენტობის თეორიის მიხედვით, ინდივიდები ცდილობენ მიაღწიონ და შეინარჩუნონ პოზიტიური სოციალური იდენტობა (ანუ კოლექტიური თვითშეფასება) საკუთარ ჯგუფებსა და გარე ჯგუფებს შორის ხელსაყრელი შედარებების დამყარებით. ამ მიზნის მისაღწევად, ადამიანები ახდენენ დისკრიმინაციას ან ამცირებენ გარე ჯგუფის წევრებს ჯგუფის წევრებთან შედარებით. აღმოჩნდა, რომ საკუთარი თავის ჯგუფის წევრად კლასიფიკაციის უბრალო აქტი საკმარისია იმისთვის, რომ ადამიანები შეაფასონ ჯგუფის წევრები უფრო პოზიტიურად, ვიდრე სხვები და უფრო მეტი ჯილდო გადასცენ მათ, ვიდრე სხვა ჯგუფის წევრებს.

 ადამიანი, როდესაც მასში აქტიურდება კოლექტიური სელფი, ირჩევს იმ კოლექტივს და საზოგადოების კოჰორტას, სადაც მას რაღაც მოტივით სურს ყოფნა და იმ იდეებზე დაფუძვნებით იმ სოციუმთან და ჯგუფთან იდენტფიცირდება, რომელთანაც არა პიროვნული, არამედ სხვა საერთო განზოგადოებული ინტერესები აერთიანებთ და ამ ინტერესების დაცვა და მხარდაჭერა ხდება უპირატესი.

სამი „მე“ თანაარსებობს, ასე რომ ადამიანებს შეუძლიათ მონაცვლეობით საკუთარი თავის განსხვავებულად აღქმას ინდივიდუალური, როგორც ურთიერთობის პარტნიორი, ან როგორც ურთიერთშემცვლელი ჯგუფის წევრი (Sedikides and Brewer 2001a, b). გარდა ამისა, თითოეული მე ასოცირდება ფსიქოლოგიურ და ფიზიკური ჯანმრთელობის სარგებელი და თითოეული საკუთარი თავი მნიშვნელოვანია და მნიშვნელოვანი ადამიანური გამოცდილებისთვის (Berkman et al. 1992; თუმცა ადამიანი ყოველვის კონტექსტიდან და სიტუაციიდან გამომდინარე „ირჩევს“ რომელი როდის და რა მიზნით არის „უპირატესი“ და რა მოტივით?

ხოლო ამ მექანიზმს, რაც ადამიანში ამუშავებს იმ გადაწყვეტილებას თუ როდის და რამოტივით აირჩიოს მეს ტიპი და ფუნქციონირების რაგვარობა, სწორედ მეთა გამთლიანების და აქტუალიზაციის საფუძველზე ახერხებს, რასაც როჯერსი სრულად  ფუნქციონირებად პიროვნებას ეძახდა.